Czy da się spać na stojąco? Słów kilka o codziennym życiu w kosmosie.
nn
W poprzednich artykułach zdradziliśmy Wam, od czego zaczęło się eksplorowanie kosmosu w XX. wieku i do czego dążymy w przyszłości. Ale czy wiecie, że w tej chwili, kiedy czytacie tekst, ktoś obserwuje nas z kosmosu? Są to astronauci z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W dzisiejszym artykule przeczytacie, jak wygląda ich codzienność!
n
Czym jest ISS?
n
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, czyli w skrócie ISS (ang. International Space Station) to pierwsza stacja, która została wybudowana przy współudziale kilku krajów. Są to: Stany Zjednoczone, Rosja, Kanada, Japonia, Brazylia i członkowie Europejskiej Agencji Kosmicznej: Belgia, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy. Pierwsze moduły zostały ze sobą połączone w 1988 roku, a astronauci po raz pierwszy zamieszkali na niej w 2000 roku. Byli to Willian Shepherd, Jurij Gidzenko oraz Siergiej Krikalow. Ze względu na brak dogadania i własnych pomysłów stacja do dnia dzisiejszego nie posiada nazwy. Pierwotnie miała nazywać się Alfa, a później Atlant, lecz obie te nazwy nie spodobały się najpierw Rosjanom, a później Amerykanom.
nn
Głównym celem Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są badania naukowe w warunkach kosmicznych, czyli – mikrograwitacji. Astronauci badają między innymi rozwijanie się roślin, uprawy, poznają też ludzki organizm, pracują nad wynalezieniem leków. Co ciekawe, do tej pory jednak, po 22 latach, nie dokonano na ISS żadnego przełomowego odkrycia. Nie da się jednak ukryć, że sama w sobie jest jednym z największych odkryć ludzkości za blisko… 150 miliardów dolarów.
n
Jak się żyje na orbicie?
n
Misje na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej trwają zazwyczaj sześć miesięcy. Dla jednych to krótko, jednak tam na górze czas upływa nieco inaczej niż dla nas, dlatego takie pół roku to czas naprawdę długi. Na stacji wschody i zachody słońca są widoczne kilka razy w ciągu 24 godzin, dlatego, że ISS okrąża Ziemię w ciągu 92 minut. Nie ma więc mowy o normalnym cyklu, do którego każda osoba przyzwyczajona jest na Ziemi.
nn
Przed wysłaniem na ekspedycję każdy astronauta przechodzi specjalną procedurę, aby nauczyć się nawet tak prostych czynności jak mycie zębów. Osoby na ISS mają torby z wodą. Wyciska się z nich pojedyncze kropelki, które szybują w przestrzeni i które trzeba złapać, aby opłukać szczoteczkę i również umyć usta. Mycie włosów czy ciała również nie należy do najłatwiejszych. Stosuje się do tego specjalne szampony i żele, których nie trzeba spłukiwać. Oszczędzanie wody w kosmosie to bowiem priorytet. Nadmiar wody i mydła jest wycierany ręcznikiem, z którego woda odparowuje, przez co jest odprowadzana w kondensacji – oznacza to, że może być później używana do picia i od nowa, do mycia i innych czynności.
nn
Członkowie załogi muszą nauczyć się też… spania. Wchodzą bowiem do specjalnego śpiwora, który przymocowany jest do ściany, aby ich ciała bezwiednie nie szybowały we wnętrzu modułu i nie zrobiły sobie krzywdy. Mogą spać na stojąco, do góry nogami, z boku… jakkolwiek, ponieważ przy braku grawitacji nie ma to znaczenia.
n
n
Na stacji kosmicznej astronauci są narażeni na zanik mięśni, ponieważ brak grawitacji nie sprzyja dobrej pracy stawów i kości. Członkowie załogi poświęcają kilka godzin dziennie na ćwiczenia – na bieżni czy rowerku. Każde z tych urządzeń jest specjalnie zaprojektowane do użytku w przestrzeni kosmicznej.
nn
Niedawno ciekawym przypadkiem było dostarczenie na ISS… ekspresu do kawy, na specjalne życzenie włoskiej astronautki Samanthy Cristoforetti. Włoska firma Lavazza zaprojektowała wyjątkowe urządzenie o wdzięcznej nazwie ISSpresso, które sprawi, że astronauci będą mogli choć w namiastce poczuć swoje tradycyjne, ziemskie rutyny. Choć ciężko nam to zrozumieć, ale po kilku miesiącach na orbicie człowiek naprawdę potrafi być wykończony przez zabranie mu podstawowych rzeczy, do których był przyzwyczajony. Po powrocie z ISS niektórzy astronauci muszą poświęcić dużo czasu, aby z powrotem przywyknąć do normalności. Dlatego życie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jest tak wyjątkowe.
n
Weronika Kasprzyk
n
